ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΟΝ ΜΑΡΞ...

Είναι φανερό πλέον ότι ο μαρξισμός έχει πλέον αποσυνδεθεί οριστικά από την πάλαι ποτέ κραταιά Σοβιετική Ένωση και τις άλλες χώρες του (ας πούμε) υπαρκτού σοσιαλισμού, και η έρευνα δείχνει ότι μάλλον μπορεί να υπάρχει ζωντάνια όταν έχει στραμμένη την προσοχή της στη μαρξιστική οικονομία. Κάπου διάβασα ότι πριν μερικά χρόνια είχε γίνει ένα συνέδριο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έκανε αίσθηση μια εισήγηση με τίτλο "Ο μαρξισμός στη νέα τάξη πραγμάτων"! Τέλος πάντων, είναι απίθανο πια να στρέφει κανείς την προσοχή του στα σημεία εκείνα όπου συγκρούστηκε η οικονομία της αγοράς και ο κεντρικός προγραμματισμός. Σήμερα επιμέρους ζητήματα, όπως ας πούμε η θέση των θρησκευτικών μειονοτήτων στην αγορά εργασίας, μπορεί να αποτελούν θέματα έρευνας. Ένας μαρξιστής οικονομολόγος, ο Samuel Bowles, έχει πει ότι ο μαρξισμός κρίνεται πλέον ως εργαλείο ερμηνείας του καπιταλιστικού συστήματος και όχι ως οδηγός προς μια νέα κοινωνία. Βέβαια έχουμε χωνέψει για τα καλά ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν υπάρχει περίπτωση να αντικατασταθεί από το σοσιαλισμό. Ο καπιταλισμός έχει τη δύναμη να μεταμορφώνεται διατηρώντας την ουσία του. Τελικά, πώς κανείς να είναι σήμερα μαρξιστής; Το ογκώδες βιβλίο του Άγγλου ιστορικού Eric Hobsbawm, με τον τίτλο Για την Ιστορία (εκδόσεις "Θεμέλιο"), πιθανόν να δίνει κάποιες απαντήσεις. Εκείνο που, μεταξύ άλλων, αποκομίζουμε είναι ότι ο ιστορικός, εάν δεν μαρξιστής, είναι ατελής ιστορικός! Γράφει ότι ο Μαρξ παραμένει η ουσιαστική βάση για κάθε επαρκή μελέτη της ιστορίας, γιατί - μέχρι σήμερα - μόνον αυτός προσπάθησε να διατυπώσει μια μεθοδολογική προσέγγιση στην ιστορία ως σύνολο, να εξετάσει και να εξηγήσει ολόκληρη τη διαδικασία της κοινωνικής εξέλιξης. Η επίδραση του Μαρξ στους ιστορικούς των "δυτικών" χωρών είναι μεγάλη και μπορεί να διαπιστωθεί όχι μόνο στον αριθμό των ιστορικών που δηλώνουν "μαρξιστές", αλλά και στο μεγάλο αριθμό των πρώην μαρξιστών ιστορικών. Ο Hobsbawm θεωρεί ότι ο μαρξισμός υπήρξε ο βασικός παράγων "εκσυγχρονισμού" της γραφής της ιστορίας και, επιπλέον, πιστεύει ότι ο μαρξισμός έχει σε τέτοιο βαθμό μεταμορφώσει την ορθόδοξη ιστορία, που σήμερα είναι πολλές φορές αδύνατο να πούμε αν ένα συγκεκριμένο έργο έχει γραφεί από κάποιον μαρξιστή ή από κάποιον μη μαρξιστή... Πάντως, κρατούμε τη θέση του ότι θα πρέπει να υπερασπίσουμε τον Μαρξ και τον μαρξισμό απέναντι σε όσους τους επιτίθενται για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους. Μ' αυτό τον τρόπο υπερασπιζόμαστε την ίδια την ιστορία, καθώς και τη δυνατότητα του ανθρώπου να κατανοήσει το πώς ο κόσμος έφτασε να είναι αυτό που είναι σήμερα και πώς το ανθρώπινο είδος μπορεί να προχωρήσει σ' ένα καλύτερο μέλλον... Όχι πάντως με τους γελοίους πολιτικούς μας που καθημερινά βγαίνουν στην τηλεόραση και γίνονται καταγέλαστοι μαζί με τους διαφόρους "εισαγγελείς" που κουνάνε τα δάχτυλα έτοιμοι να καταγγείλουν, να μαλώσουν, να βάλουν στη θέση τους όλους, κι εκείνους που έχουν στα "παράθυρα" αλλά κι εμάς που καθόμαστε στον καναπέ του σπιτιού μας, προσπαθώντας να ξεχάσουμε τους λογαριασμούς που πρέπει να πληρώσουμε την επομένη...